اندیشه نبوی شاه نعمت الله ولی

بنام خدا  

اندیشه نبوی شاه نعمت الله ولی      

مقدمه :

شاه سید نورالدین نعمت الله ولی از شعرا و عرفای قرن نهمهجری قمری گشته است . شاه نعمت الله ولی عارف عملی و عارف نظری گشته است و سلسله یتصوف نعمت اللهی را به اوج خواهد بُرد . ایشان در اشعار خویش ,  کلیّات عرفان اسلامی را بررسی کرده است و عرفانتوحیدی و نبوی را نیز با بیان عاشقانه و قلبی بیان کرده است . در ذیل به بررسیاندیشه نبوی شاه نعمت الله ولی در اشعار این عارف و شاعر شیفته ی رسول الله (ص)خواهیم پرداخت .

متن :

از تتق کبریا صورت لطف خدا
بسته نقابی ز نور روی نموده به ما

حضرت امین (ص) سایه ی لطف ایزدی را بر مسلمین و مومنین جهانخواهد انداخت و جهان را سرشار از نور ایزدی خواهد کرد.

معنی ام الکتاب نور محمد بود
اصل همه عین او عین همه چیز ها

بطن نورانی پیامبر اعظم (ص) سرچشمه ی کمالات الهی خواهد گشتو سیره و مذهب او راهنمای نورانی و بی نقص برای ماسوی الله گشته است .

برزخ جامع بود صورت جمع وجود
نور گرفته ز حق داده به عالم ضیا

آری , واسطه ی نور الهی برای مخلوقات جهان جز رسالت حضرت حبیبالله محمد (ص) نخواهد بود

مظهر اسمای حق مظهر ذات و صفات
اول آخر به نام باطن ظاهر نما

عرفان توحیدی ِ حضرت احمد (ص) آنچنان والا خواهد بود کهباطن حضرت پیامبر اعظم (ص) از رموز غیبی حضرت الله بهره مند خواهد گشت و باطن نبویپیامبر اسلام غرق در نور خواهد بود .

ظلمت و نوری نهاد نام حدوث و قدم
کرد تمیزی تمام شاه همه انبیا

با مبعوث شدن پیامبر اعظم (ص) از جانب حضرت یزدان ,  ظلمات گیتی به نور بی کران الهی وصل گشته است .

خوش رحمتی است یاران صلوات بر محمد
گوئیم از دل و جان صلوات بر محمد

در ذکر صلوات بر خاتم الانبیا (صلوات الله علیه و آله ),  رحمت الهی از عرش بر مسلمانان خواهد تابیدو از برترین اذکار خواهد گشت .

در آسمان فرشته مهرش به جان سرشته
بر عرش حق نوشته صلوات بر محمد

آری , حضرت توحید نیز بر باطن پیامبر اعظم (ص) درود فرستادهاست و ملائکه ی الهی نیز از عمق قلب و عاشقانه بر پیامبر اسلام (ص) , صلوات خواهندگفت

خوش گفت نعمت الله رمزی زلی مع الله
خوش گو به عشق الله صلوات بر محمد

اما راز صلوات فرستادن بر پیامبر اسلام (صلوات الله علیه وآله) از دیدگاه عارف نبوی , شاه نعمت الله ولی , رسیدن آسان و شاهراه ِ رسیدن به عشقبه حضرت توحید خواهد بود .

همه اسرار او داند کما هی
بنازم آن دل دانای سید

آری , بینش  اعظمپیامبر اعظم (ص) واقف اسرار نهانی ِ الهی خواهد گشت .

توان دید آفتاب هر دو عالم
به نور دیده ی بینای سید

آری اسرار و جلوه ی حضرت توحید در سیما و سیره ی حضرتسیدالمرسلین (ص) متجلّی گشته است .

ز سرّ سینه ی بی کینه ی او
شدم واقف هم از ایمای سید

قلب پیامبر اعظم (ص) صاف و بی پیرایه گشته است و مومنین ومسلمین این امر را دانسته است و اشاره های دینی حضرت رسول الله (ص) را در شکّ وتردید نخواهند نِگریست و راه حق را از راه و طریق باطل با اشارات دینی حضرت احمد(ص) تمیز خواهند داد .

چو تو به عرش نرفتی ندانی از معراج
چو تو خدای ندیدی ز مصطفا چه خبر ؟

تنها ظرفیت بطن و قلب ماسوی الله که به معراج توحید رفتهاست , بطن نورانی پیامبر اعظم (ص) گشته است . و قلب مقدّس پیامبر اسلام (ص) واسطهی درک و وصال حضرت توحید برای ماسوی الله گشته است .

اگر تو امت اوئی رضای او به جان جوئی
چو ما شاید اگر گوئی بگو صلوات پیغمبر

امّت اسلام , در مسائل پیچیده و شکّ انگیز به اندیشه وتصمیم حضرت محمود (ص) اقتدا خواهند کرد و عاشقانه , رضا و خشنودی ِ آن رسول توحیدیرا خواهند شکفت

پیر خرد طفل وار آمده در مکتبت
سر قدر در ضمیر لوح قضا در بغل

مکتب اسلام محمدی از کامل ترین و عقلانی ترین مکاتب حیاتی واخروی خواهد بود و قضا و قدر را در زمام خویشتن خواهد داشت

حافظ گنج اله صورت و معنی تست
تا تو رعایت کنی گنج نیابد خلل

اما نقش حضرت امین (ص) آنچنان مهم و در عین حال خطیر گشتهاست که سرنوشت ماسوی الله به سیرت عملی و رسالت قلبی آن بنده ی اعظم الهی وابستهگشته است . و حضرت پیامبر (ص) گنج الهی را برای مومنان اسلامی , واسطه الهی گشته است .

گر چه ندارم عمل هست امیدم به تو
یک نظر لطف تو به ز جهانی عمل

در اینجا شاه نعمت الله ولی یک اشاره ی لطف نبوی (ص) راوالاتر از بندگی هزاران مسلمان خواهد پنداشت .

سیّد عالم بود بندگی جد من
تابع جد خودم در ملل و در نحل

آری هر فرد ِ مسلمان در عقائد زندگانی خویشتن بایست تنهاپیرو تعالیم الهی ِ حضرت احمد (ص) گردد و بندگی بنده ی مسلمان , سَرور تمام پیروانسایر مکاتب حیاتی خواهد گشت .

هر دل که به ذوق سرمدی خواهد بود
در دایره ی محمدی خواهد بود
آن یار که مذهب حسینی دارد
او طالب سرّ خواهد بود

آری , عشق حضرت توحید واسطه ای خواهد داشت و ان واسطه یهمیشگی , عشق ورزیدن به وجود رسول الله احمد (ص) خواهد بود . همچنین راه عاشورایسیدالشهدا امام حسین (ع) , راه کمال دین مبین اسلام  گشته است و سرّ دین اسلام را در امر به معروف وشهادت شهدای عاشورا بایست دانست .

نتیجه :

شاه نعمت الله ولی , عشق پیامبر اسلام (ص) را مهم ترینیادگار و رحمت حضرت توحید بر ماسوی الله خواهد دانست . و صفات نبوی (ص) را نور بیکران خواهد پنداشت . آری , شاه نعمت الله ولی عارف نبوی گشته است و مست ِ از صلواتبر حضرت محمود (صلوات الله علیه و آله ) گشته است و خود رأیی را برای جامعه یاسلامی جایز ندانسته است و مسلمین ِ سعادتمند را مطیع سیره ی آن رسول الهی و حتّیپیرو ِ اشارات آن خورشید عِلم و رحمت حضرت یزدان خواهد دانست . 

منبع : دیوان شاه نعمت الله ولی _ مقدمه : سعید نفیسی _انتشارات نگاه _  1389

جشنواره شعر و مشاعره رضوی دانشگاه بیرجند

کنگره شعر مدافعان حرم

شعر میرزا عبدالقادر بیدل دهلوی درباره حضرت محمد (ص)